Anne D’Alleva, "Metody i teorie historii sztuki" / Jutta Held, Norbert Schneider, "Grundzüge der Kunstwissenschaft" (2)

Tym razem kilka słów o drugiej z wymienionych książek. Powiem wprost: jeśli warto uczyć się języka niemieckiego, to m.in. dla takich publikacji: obszernych, wnikliwych, rzetelnie i kompetentnie napisanych. Nasi zachodni sąsiedzi naprawdę znają się na rzeczy.

Książka składa się z 10 rozdziałów o następujących tematach:

1. Czym jest sztuka? – dzieje pojęcia „sztuka” przed awangardą i po.

2. Dziedziny przedmiotowe i porządkujące zasady historii sztuki – omówiono architekturę, rzeźbę, malarstwo, grafikę i nowe media.

3. Przestrzenny i czasowy wymiar sztuki – omówienie problemów związanych z dzieleniem sztuki według obszarów i epok.

4. Socjologiczne aspekty sztuki związane z jej produkcją i recepcją: instytucje, mecenat, rynek sztuki, krytyka sztuki, pojęcie i historia kanonu.

5. Udostępnianie i przechowywanie sztuki.

6. Dzieło sztuki – aspekt materialny i idealny (treść, forma, kompozycja).

7. Problematyka stylu.

8. Podstawy i perspektywy analizy obrazu – omówiono 3 modele analizy obrazu wypracowane przez: Hansa Sedlmayera, Kurta Baucha, Erwina Panofsky’ego; dzieło sztuki jako znak i miejsce spotkania różnych dyskursów (problem kontekstu).

9. Przykład analizy obrazu: Tycjan, Obdzieranie Marsjasza ze skóry.

10. Modele teoretyczne w dyskusjach nad sztuką: psychologia sztuki, neurobiologiczna refleksja nad sztuką, marksizm, feminizm i gender studies, teoria kulturowa, postkolonializm, wiedza o obrazie i studia nad kulturą wizualną.

Autorzy próbowali uwzględnić zarówno kwestie natury systematycznej, jak i historycznej, nie wzbraniając się przy tym od własnych komentarzy i krytyk. Całość dopełnia ponad 70-stronicowa bibliografia i indeks osobowy.

Widać, że publikacja ta obejmuje znacznie więcej tematów niż książka d’Allevej, której zakres ogranicza się w zasadzie do rozdziałów 8-10. Co szczególnie podoba mi się w tej książce to krytyczne uwzględnienie rezultatów dociekań tzw. nowej historii sztuki (nurt w historii sztuki powstały w latach 60-tych, postulujący gruntowne przemyślenie jej metodologicznych podstaw) oraz silny akcent położony na różne aspekty funkcjonowania sztuki w społeczeństwie (socjologiczne, ekonomiczne, polityczne itp). Na uwagę zasługuje ostatni rozdział prezentujący najnowsze sposoby myślenia o sztuce.

Jeśli chodzi o wady, to jest ich niewiele: rozdział poświęcony semiotyce jest bardzo ubogi – uwzględniono jedynie jej odmianę strukturalistyczną i poststrukturalistyczną; dziwią niektóre przyporządkowania autorów (Riegla i Woelfflina pominięto w rozdziale o formie i przypisano do rozważań o stylu); powierzchownie potraktowano estetykę Kanta (ujmując go jako zdecydowanego formalistę estetycznego) i Hegla (pominięto tezę o przeszłościowym charakterze sztuki). Ale to są w zasadzie mało ważne szczegóły.

Słowem: polecam!

(Przy okazji – niezły jest wybór książek zagranicznych  w internetowym sklepie Empiku, zaskoczyli mnie również szybką dostawą i korzystnymi cenami, mają nawet w ofercie powyższe kompendium: http://www.empik.com/grundzuge-der-kunstwissenschaft-z-importu,970827,p)